Goede wetenschapscommunicatie is de verantwoordelijkheid van de verteller – Alan Alda herhaalt die boodschap verschillende keren in zijn boek ‘If I understood you, would I have this look on my face?’. En die verteller, of dat nou een schrijver, presentator, of trainer is, kan volgens hem veel leren van ‘improv’: de wereld van het improvisatietheater.

Acteur Alan Alda speelde grote rollen in The Aviator, The West Wing, en recent The Blacklist. Maar, ook over wetenschapscomunicatie heeft hij recht van spreken. Hij presenteerde jarenlang het Amerikaanse tv-programma Scientific American Frontiers, was de oprichter van het Alan Alda Center for Communicating Science (https://www.aldacenter.org/), en is bestuurslid van het World Science Festival.

Terug naar improv. Geen stress, je hoeft als wetenschapscommunicator niet aan de slag als acteur in een improvisatiegezelschap, er zijn gelukkig ook manieren om aan ‘solo-improv’ te doen. Je werkt dan niet samen met een tegenspeler, maar met je publiek. Empathie blijkt het tweede sleutelwoord. Alda geeft door het boek heen een hoop concrete tips en oefeningen, waaronder mijn favorieten:

• Probeer de emotie van je publiek te herkennen, en benoem die emotie voor jezelf. Je zal merken dat je daardoor automatisch een betere connectie maakt, en dat dit effect heeft op hoe je met deze persoon communiceert.
• Je moet ‘iets’ met wat je publiek je geeft. Bouw dus op hun feedback, vragen, of opmerkingen. Dus geen ‘maar’ of ‘nee’ als reactie, maar in plaats daarvan ‘ja, en…’. Accepteer wat je publiek je geeft, en help dat groeien
• Spreek of schrijf alsof je het tegen een goede vriend(in) hebt, als je iets moeilijks probeert uit te leggen
• Humor is de snelste en sterkste manier om een goede connectie te maken met je publiek. Het zorgt ervoor dat ze naar je willen luisteren, en dat ze je verhaal onthouden – lachen is immers een emotie, en emoties consolideren ons geheugen.
• Gebruik storytelling technieken in je verhalen. En zorg altijd voor een goede portie tegenslag voor je hoofdpersoon. Zonder tegenslag (of een andere uitdaging) is er geen bal aan.

Communiceren gaat gemakkelijker, fijner, maar vooral ook beter als je empathie en emotie op de juiste manier gebruikt. Alda geeft continu (semi)wetenschappelijk onderbouwingen voor die stellingen. Zijn persoonlijke anekdotes daarbij houden het luchtig en grappig, ook als het soms toch wat op een empathie-preek begint te lijken. Op zo’n moment volgt prompt een zelfbewuste opmerkingen die je (in mijn geval) hardop kan lachen.

Al met al: een lekker leesbaar en nuttig sinterklaas/kerstcadeau voor iedere wetenschapscommunicado. En als bonus een laatste en voor dit seizoen toepasselijke tip: pomp je publiek niet vol met informatie tot er geen druppel meer bij past. Niemand houdt van force feeding. Vertel dus niet alles in een keer, maar geef je luisteraars precies genoeg informatie, zodat ze zelf gaan vragen om meer.

Iris Kruijen

Dit is alweer de derde boekbespreking in onze reeks reviews. De eerste ging over The Chicago Guide to Communicating Science en de tweede over Houston, we have a narrative.