Op 25 mei 2022 maakte Minister Robbert Dijkgraaf (OCW) bekend dat er een nationaal centrum voor wetenschapscommunicatie komt. Dat maakte veel los, en ook SciCom NL werd om een reactie gevraagd. Hieronder het statement vanuit het bestuur van SciCom NL.

Wij, als de belangenvereniging voor iedereen met een verhaal over wetenschap, SciCom NL, juichen het initiatief toe. We zouden graag die brede groep volledig vertegenwoordigd zien in het centrum.

Drie kansen voor het centrum voor wetenschapscommunicatie

Momenteel zien wij drie belangrijke kansen/observaties in ons vakgebied waar zo’n centrum zich mee bezig zou kunnen houden:

1. We hoeven het wiel niet zelf uit te vinden. We kunnen bijvoorbeeld kijken naar een organisatie als Wissenschaft im Dialog, met wie we onlangs — samen met wetenschappers uit Utrecht en Leiden —  een masterclass over het ‘meten van impact van wetenschapscommunicatie’ hebben georganiseerd. Zo’n organisatie zou een mooi voorbeeld of inspiratie kunnen zijn van hoe dat op te pakken in Nederland, en wij halen die goede band daarvoor graag aan.

2. Wij zien een kans voor kennis delen in allerlei richtingen. Bijvoorbeeld tussen wetenschappers die wetenschapscommunicatie onderzoeken, onafhankelijke experts, communicerende wetenschappers, musea, communicatieafdelingen en journalisten is er veel potentie voor kennisdeling.
   Via een dergelijk centrum zou ook heel goed landelijk voor alle graduate schools een opzet voor een basistraining wetenschapscommunicatie (verder) uitgewerkt kunnen worden. We werken zelf natuurlijk graag mee aan verwezenlijken van zo’n initiatief, want we waren de laatste tijd al bezig met het nadenken over de opzet van een algemene basistraining voor wetenschappers. Ook bij onze leden leven genoeg ideeën, en in de graduate schools van de universiteiten is daar veel draagvlak voor.

3. Aandacht voor de breedte van de doelgroep. Wij zijn een vereniging voor iederéén met een verhaal over wetenschapscommunicatie, en dat zouden we ook graag terugzien en inbrengen in de uitwerking zo’n centrum. Dus ook dat de vele freelancers in dit veld zich daar ook welkom en vertegenwoordigd in voelen. Deze groep eenpitters en kleine bureaus (zoals freelance ontwerpers, adviseurs, trainers en tekstschrijvers) verzorgt bijvoorbeeld veel workshops, evenementen en producten, maar wordt nu nog vaak over het hoofd gezien in landelijke wetenschapscommunicatieactiviteiten en -subsidies.

Op dit moment werkt SciCom NL al samen met NWO, KNAW, VSC, VWN en de Universiteiten van Nederland aan een nieuwe wetenschapscommunicatieconferentie: de Nationale Wetenschapscommunicatiedag. We blijven graag intensief samenwerken zoals we dat nu ook al doen bij deze nieuwe conferentie.

Werk jij aan Open Science?
Werk jij zelf aan Open Science en wetenschapscommunicatie, of ken je iemand die dit doet? We horen graag van je! We zijn op zoek naar voorbeelden of ‘cases’ die we kunnen bundelen om met National Programma Open Science (NPOS) en NWO het gesprek aan te gaan. Het doel is om wetenschapscommunicatie een prominentere plek te geven binnen Open Science.

Waarom dat noodzakelijk is? Lees hieronder verder.

De achtergrond van deze oproep

Welke rol speelt wetenschapscommunicatie binnen Open Science?

Zoals de term al zegt, belooft Open Science wetenschap open maken. Maar voor wie? Vaak gaat de discussie rond om Open Science over data en software. Het lijkt dus vooral iets te zijn van en voor wetenschappers. Gelukkig niet helemaal, want Citizen Science is ook een onderdeel van Open Science. Maar niet ieder project is geschikt voor Citizen Science: dit vereist veel inzet, tijd en kennis.

Wat is binnen Open Science dan de plek voor wetenschapscommunicatie? Als je vindt dat Open Science echt open moet zijn voor iedereen, dan zou volgens SciCom NL de discussie en documentatie ook meer over wetenschapscommunicatie moeten gaan.

Wetenschapscommunicatie binnen het National Programma Open Science (NPOS) in Nederland

Wetenschapscommunicatie is tot nu toe niet genoemd in het Nationaal Programma Open Science (NPOS). Om hier verandering in te krijgen, heeft SciCom NL feedback gegeven op het 2030 ambitie document van NPOS. Dit document is hier terug te vinden.

Eén van de adviezen die hierin zijn opgenomen is “8. Consider Renaming Citizen Science into Citizen Engagement or Societal Engagement.” We denken dat dit een goede eerste stap is om wetenschapscommunicatie prominenter binnen Open Science in Nederland te verankeren, maar dat dit nog niet voldoende is.

Wetenschapscommunicatie in het UNESCO-papier over Open Science

In November 2021 heeft de UNESCO een aanbeveling gedaan voor Open Science. Ook hier wordt benadrukt dat Open Science de maatschappelijke impact van wetenschap zou moeten vergroten. Hier is wetenschapscommunicatie wel als een van de ‘key pillars’ benoemd en maakt het onderdeel uit van de definitie over Open Science:

• Open engagement of societal actors refers to extended collaboration between scientists and societal actors beyond the scientific community.
• Open dialogue with other knowledge systems refers to the dialogue between different knowledge holders.

Voorgestelde actie is onder andere:

• Enhancing open science communication to support the dissemination of scientific knowledge to scholars in other research fields, decision makers and the public at large.